چگونه موانع ازدواج را برطرف کنیم؟

 1- اشتغال به تحصیل

بسیاری از دختران و پسران، اشتغال به تحصیل را مانع ازدواج نمی‌دانند و تصور می‌کنند ازدواج مانع پیشرفت تحصیلی آنان می‌گردد؛ در حالی که هر چند ازدواج سبب می‌شود تا ساعات کمتری درس بخوانند، بازده آن بهتر و بیشتر خواهد بود. در این زمینه به نکته‌های زیر توجه کنید:

- فاصله میان عقد تا عروسی کمی بیشتر باشد.

- در ماه‌های اول ازدواج، تحصیل افراد تحت تأثیر قرار می‌گیرد. پس بهتر است شروع ازدواج با مقاطع حساس تحصیلی (کنکور، امتحانات و ...) هم‌زمان نباشد.

- برای ازدواج نباید توقعات بالایی در میزان مهریه، جهیزیه و مسکن داشت. اگر این امور ساده گرفته شود، ازدواج آسان و شیرین خواهد شد. - مراسم عروسی پس از گذراندن یک یا دو ترم برگزار شود تا پایه‌های تحصیلی محکم شده باشد و امکان ترک تحصیل کمتر شود.

- عروس و داماد با دلگرمی و امید، یکدیگر را در مسیر تحصیل علم یاری دهند تا به موفقیت‌های بیشتری دست یابند.

- با قناعت می‌توان آرامش فکری و روحی بیشتری به دست آورد و در مسائل آموزشی و پژوهشی پیشرفت کرد.

- همسران در امور خانه به یکدیگر کمک کنند.

- والدین و خانواده‌ها از آنها حمایت کنند.

- کارهای اضافی و غیرضروری، مانند مهمانی‌های زیاد و دیدن برنامه‌های متنوع تلویزیونی از برنامه روزانه حذف شود تا زمان برای کارهای مهم فراهم گردد.

- می‌توان هم‌زمان با هم یا زمانی که همسر در منزل نیست، درس خواند؛ زیرا برخی اوقات، درس خواندن هنگام حضور همسر، نوعی بی‌توجهی به او تلقی می‌شود.

2- سطح تحصیلات

اگر سطح تحصیلات پسر پائین‌تر از سطح تحصیلات دختر باشد، او می‌تواند همسر شایسته‌ای باشد، به شرط آنکه:

- فهمیدگی و پختگی لازم برای پذیرش مسئولیت مدیریت خانواده را داشته باشد.

- دوست‌دار دانش باشد و مانع تحصیل همسرش نشود.

- دارای ویژگی برتری از حیث شغل یا اطلاعات عمومی یا سطح خانوادگی یا ... باشد.

- زن توان پذیرش مدیریت شوهری با تحصیلات کمتر را نداشته باشد.
 

3- مسائل اقتصادی

مسائل اقتصادی را نباید مانع ازدواج دانست و اگر امکانات لازم و ابتدایی برای زندگی مشترک وجود داشته باشد، می‌توان برای ازدواج اقدام کرد. در این زمینه:

- باید به خدوند متعال توکل کرد.

- پسران ضمن پائین آوردن سطح توقعات شغلی خود بکوشند تا شغل مناسبی بیابند و در این راه از اشتغال به مشاغل پاره‌وقت و نیمه وقت نیز امتناع نکنند. با تلاش و توکل به خدا می‌توان در آینده صاحب موقعیت‌های شغلی مناسب‌تری شد.

- دختران نیز هنگام انتخاب همسر توجه کنند که پسر، جوهره کار و قابلیت تأمین امکانات مورد نیاز را داشته باشد و اگر اهل کار و تلاش است، اما هم‌اکنون نمی‌تواند نیازهای زندگی را برآورده کند، از حمایت خانواده تا زمان فراهم شدن امکانات بهره‌مند باشد.

- برای ازدواج نباید توقعات بالایی در میزان مهریه، جهیزیه و مسکن داشت. اگر این امور ساده گرفته شود، ازدواج آسان و شیرین خواهد شد. دعای خیر پدر و مادر نیز بدرقه راه و سبب برکت زندگی آنها می‌شود.

برای کمتر شدن مخارج ازدواج، خانواده‌ها با جلوگیری از تجمل‌گرایی و چشم و هم‌چشمی برای برگزاری جشن ساده بکوشند تا گرفتار بدهی‌های سنگین پس از ازدواج نشوند.

- در تعیین مهریه افراط و تفریط نشود. به شرایط اقتصادی مرد توجه شود و با تعیین مهریه بالا، ازدواج و دختر جنبه مادی نگیرند.

از آنجا که تأمین جهیزیه در بیشتر مناطق ایران به عهده خانواده دختر است، گاهی فقر فرهنگی، پافشاری بر آداب و رسوم غلط و مقایسه خود با دیگران، این ماجرا را به یک معضل تبدیل می‌کند. بنابراین رعایت چند نکته لازم است:

- از نظر اسلام و قانون، تهیه جهیزیه به عهده دختر و خانواده وی نیست و این تنها یک مسئله عرفی است.

-اگر دختر و پسر، رشد فکری مناسبی برای زندگی مشترک دارند، نباید ازدواج آنان به تأخیر بیفتد. ازدواج در اوایل جوانی سبب می‌شود تا افراد از تمام نعمت‌ها و برکاتی که ازدواج دارد، زودتر بهره‌مند شوند و پیش از آنکه شخصیت آنها قالب محکمی پیدا کند، در کنار یکدیگر رشد کنند.

- جهیزیه و مسکن، شرایطی برای آغاز زندگی مشترک است که با همت طرفین، خانه‌ها بزرگ‌تر خواهد شد و وسایل زندگی کامل‌تر. از این رو اگر جهیزیه مختصر بود و برخی ایراد گرفتند و رفتار نامناسبی نشان دادند، مرد باید مدافع جهیزیه و همسرش باشد و زن هم نباید در موضع دفاع قرار گیرد؛ زیرا پاسخ به هر ایرادی لازم نیست.

4- خدمت سربازی

خدمت سربازی مانعی برای ازدواج محسوب نمی‌شود و حمایت‌های والدین در دوره کوتاه سربازی به آنها کمک خواهد کرد. به علاوه اینکه مرد در دوران سربازی در محل سکونت خود و همسرش خدمت خواهد کرد و حقوق سربازی او نیز دوبرابر می‌شود. گاه می‌توان با توافق همسر، مراسم عروسی را تا پایان دوران خدمت سربازی به تعویق انداخت.

5- طلاق پدر و مادر

اگر طلاق پدر و مادر مانع ازدواج است، باید توجه داشت که:
- برخی نگران دعواها و درگیری‌های والدین و تأثیر منفی آن بر دختر و پسر هستند؛ حال آنکه چه بسا دعواها و اختلافات، پنهانی و دور از چشم فرزندان بوده است.

- عده‌ای نگران خلأهای عاطفی فرزندان طلاق هستند؛ حال آنکه ممکن است این خلأ به وسیله پدر بزرگ، مادربزرگ یا فامیل‌های دیگر جبران شده باشد.

- برخی نیز نگران تربیت ناصحیح فرزند طلاق هستند؛ حال آنکه چه بسا فردی که نگهداری او را بر عهده گرفته، به خوبی وی را تربیت نموده باشد.

بنابراین:
- از آنجا که هر دختر یا پسر دیگری نیز دارای ضعف‌های اعتقادی، اخلاقی و رفتاری است، در برخورد با فرزند طلاق همچون دیگران باید فرآیند تحقیق انجام گیرد.

- در جلسات خواستگاری ضمن مطرح کردن به موقع این موضوع، دلایل طلاق والدین برای خانواده طرف مقابل توضیح داده شود. این کار سبب می‌شود تا آنها موقعیت را بهتر درک کنند.

- از پدر و مادر او درخواست شود تا در جلسه خواستگاری حضور داشته باشند و مدتی اختلاف‌های گذشته را برای تأمین آینده فرزند خویش کنار بگذارند.

- از مشورت و کمک ناپدری یا نامادری استفاده شود. اگر دختر یا پسر، آنها را افرادی با درایت و خیرخواه می‌دانند، از آنها خواسته شود تا در جلسات خواستگاری حضور یابند.
 

 6- اعتیاد والدین یا سوءسابقه آنان

اعتیاد یا سوءسابقه والدین نیز مانع ازدواج فرزندان نیست؛ اما در این زمینه بررسی و تحقیق ضروری است. اگر سایه‌ی بدنامی اعتیاد، انحراف اخلاقی، بزهکاری یا حبس والدین، زندگی آینده را تهدید می‌کند، برای اطمینان‌بخشی به طرف مقابل باید توضیح دهد که شخصیت او متمایز از فضای حاکم بر خانواده است.

همچنین افزایش توانایی‌های فردی و تلاش برای یافتن وجهه اجتماعی مثبت برای خود در جامعه نیز امری ضروری است.
 

7- سن ازدواج

اگر دختر و پسر، رشد فکری مناسبی برای زندگی مشترک دارند، نباید ازدواج آنان به تأخیر بیفتد. ازدواج در اوایل جوانی سبب می‌شود تا افراد از تمام نعمت‌ها و برکاتی که ازدواج دارد، زودتر بهره‌مند شوند و پیش از آنکه شخصیت آنها قالب محکمی پیدا کند، در کنار یکدیگر رشد کنند.

کم سن بودن اغلب باعث انعطاف‌پذیری، گذشت و نشاط روحی بیشتر به همراه توقعات پائین‌تر، آسیب‌پذیری کمتر، سازگاری بیشتر با همسر و در نهایت، آرامش بیشتر زندگی خواهد شد.

البته تجربه و پختگی برای افراد مسن‌تر، مزیتی برای زندگی مشترک به شمار می‌آید. بالا رفتن سن موجب کسب تجربه بیشتر می‌شود و در نتیجه زندگی، آرامش بیشتری خواهد یافت. درباره نگرانی از بارداری خانم‌ها در سن بالا نیز باید توجه داشت که خانم‌ها تا پس از چهل سالگی هم باردار می‌شوند.

علاوه بر آن، چه بسا افرادی در سنین پائین نیز از موهبت بچه‌دار شدن محروم باشند؛ اما آرامش را در زندگی مشترک خود تجربه کنند.

نکاتی درباره ازدواج با تفاوت سنی معکوس

مطابق عرف و فرهنگ کشور ما، داماد معمولاً بزرگ‌تر از عروس است. اگر در شرایطی سن دختر بالاتر بود، در این زمینه لازم است دختران به نکات ذیل توجه کنند:

- مراقب آثار گذر عمر بر جسم و روان خود باشید و از عواملی که شما را فرسوده می‌سازد (همچون حساسیت زیاد نسبت به مشکلات زندگی که نشاط روانی را از بین می‌برد) یا آنچه سبب به هم خوردن تناسب اندام یا از بین رفتن طراوت پوست صورت می‌شود، بپرهیزید و بکوشید با ورزش و مراقبت‌های لازم، خود را جوان‌تر نگه دارید.

- به علاقه‌ها و سلیقه‌های همسر جوان‌ترتان توجه کنید و رفتار خود را با آنها تنظیم کنید.

- در سنین بالاتر، میل جنسی شما کاهش می‌یابد. پس به نیازهای غریزی همسرتان توجه داشته باشید.
 

 8- بیماری والدین

در صورتی که کسی به دلیل بیماری پدر یا مادر یا هر دوی آنها مجبور به مراقبت از آنها باشد، نباید ازدواج را به تأخیر بیندازد. چه بسا او فرصت‌های ازدواج مناسب را از دست بدهد. پدر و مادر نیز از تأخیر ازدواج فرزندان رنجیده خاطر خواهند شد. برای حل این مسئله می‌توان مسئولیت رسیدگی به آنها را بین خواهران و برادران تقسیم کرد. همچنین در صورت امکان می‌توان برای آنها پرستار گرفت.

9- سخت‌گیری در معیارهای ظاهری

نباید انتظار بالا از زیبایی همسر را مانعی برای ازدواج خود قرار داد؛ زیرا:

- زیبایی کامل نیست. پس باید سطح توقع خود را نسبت به زیبایی همسر تعدیل کرد.

- جلوه‌های زیبایی فراوانی در همسر وجود دارد که باید آنها را کشف کرد و عقل را بر هوس حاکم ساخت. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «فَإِن کَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَى أَن تَکْرَهُواْ شَیْئًا وَ یَجْعَلَ اللّهُ فِیهِ خَیْرًا کَثِیرًا؛ (1) و اگر (زنانتان) دلپسند شما نباشند؛ چه بسا چیزی ناپسند شما باشد، در حالی که خداوند خیرفراوانی را در آن برای شما قرار داده است».

- زیبایی پس از مدتی عادی می‌شود و آنچه مهم جلوه می‌کند، رفتار همسر است.

- زیبایی امری شدنی است و فردی که برای ازدواج انتخاب می‌شود، با آرایش، لباس و ... زیبا خواهد شد. همان‌گونه که برخی زیبارویان، زیبایی واقعی ندارند و در صورتِ محو پیرایه‌ها و آرایش‌ها هرگز موردپسند نخواهند بود.

- زیبایی امری ترکیبی است. چه بسیار دختران خوش‌سخن و خوش‌اخلاق و پسران مهربان و فهمیده که با اندکی زندگی مشترک، در چشم همسر خود زیباترین جلوه خواهند کرد.

- زیبایی نسبی است. چه بسا دختری در چشم پسری زیبا جلوه کند، حال آنکه مادر پسر او را نمی‌پسندد.

- زیبایی زیاد دختر یا پسر برای همسرانی که غیرت و حساسیت زیادی نسبت به برخورد جنس مخالف با همسرشان دارند، گرفتاری ایجاد خواهد کرد. هم همسر دائماً نگران است و هم زن یا مرد با محدودیت‌های رنج‌آفرین همسر مواجه خواهد بود.

- گاهی زیبایی همسر سبب غرور، تکبر و فخرفروشی او می‌شود که این زندگی مشترک را تلخ و غیرقابل تحمل خواهد ساخت.
 

10- باورهای اشتباه

برخی از باورهای نادرست در زمینه ازدواج عبارتند از:
 

1. ترس از محدود شدن آزادی‌های دوران مجردی؛ حال آنکه:

- از دست دادن برخی از آزادی‌های دوران مجردی، بهای رشد و آرامش گران‌بهایی است که در دوران تأهل به دست می‌آید.

- برای اینکه حس عدم آزادی به وجود نیاید، بهتر است طرح تازه‌ای برای روابط با دوستان در نظر گرفته شود؛ از یک سو این کار فضایی جدید به وجود می‌آورد و از سوی دیگر از روابط دوره‌ی مجردی نیز در حد متعادل استفاده می‌شود. هنگام انتخاب همسر، نظر وی را در مورد آزادی‌های دوران مجردی و حفظ مواردی که برای شما مهم است، بپرسید تا در این زمینه به تفاهم برسید.
 

2. ترس از مشکلات زندگی؛ حال آنکه:

- نباید یاری خداوند را فراموش کرد.

- یادآوری سابقه پیروزی بر مشکلات به خوبی می‌تواند باعث افزایش امید و در نتیجه کاهش ترس باشد.

- مشورت با افراد موفق در زندگی برای کاهش ترس از مواجهه با مشکلات زندگی مشترک بسیار مؤثر است.

- در انتخاب شریک زندگی باید به توانایی وی در حل مشکلات و تلاش برای مبارزه با آنها دقت شود.

- مشکلات و سختی‌ها با یاری خدا تمام خواهد شد. ضمن اینکه پس از ازدواج برای حل مشکلات، همراهی به نام همسر وجود خواهد داشت.
 

3. مقایسه با دیگران؛ در صورتی که:

- راز یک انتخاب صحیح، تناسب زن و مرد با یکدیگر است، نه تناسب با دوستان و آشنایان. مقایسه خود با دیگران، نتیجه‌ای جز یأس یا بالا رفتن توقعات ندارد. بنابراین هر کس باید خود را فقط با توانمندی‌ها و محدودیت‌های خود مقایسه کند تا با رسیدن به سطحی از خودشناسی، تصمیم بهتری برای ازدواج بگیرد. مقایسه فرصت‌های ازدواج خود با سایر افراد (دوستان، فامیل و ...) گاه به بهای از دست دادن موقعیت‌های مناسبی تمام می‌شودکه هرگز قابل برگشت نیست.

4. تأکید بر ازدواج خواهر بزرگ‌تر؛ ازدواج خواهر کوچک‌تر قبل از خواهر بزرگ‌تر، باید به نحوی صورت گیرد که موجب سرشکستگی و افسردگی وی نشود. بنابراین:

- والدین با خواهر بزرگ‌تر با ظرافت سخن بگویند و موافقت او را برای ازدواج خواهر کوچک‌تر جلب نمایند.

- والدین علت این امر را واضح و مستدل برای بستگان و دوستان بیان کنند.

- عزت و احترام دختر بزرگ‌تر حفظ شود و محاسن وی - البته نه به صورت ترحّمی - در میان جمع بیان شود.

- با خواهر بزرگ‌تر در مورد ازدواج خواهر کوچک‌تر مشورت شود. والدین نباید وی را در مقابل تصمیم ایجاد شده قرار دهند؛ زیرا این موضوع ممکن است ضربه روحی به او وارد کند. اگر پیشنهاد اقدام برای ازدواج خواهر کوچک‌تر از طرف خواهر بزرگ‌تر باشد، بهتر است.
 

ا1- 1ختلاف نظرهای سیاسی

اختلاف در ایده‌های سیاسی مانع ازدواج نیست، اگر:

- دختر و پسر در کلیات اعتقادات سیاسی با هم مخالف و در تضاد نباشند.

- هر دو یا یکی از آنها تعصب سیاسی نداشته باشند.

- دیدگاه سیاسی خود را با مسائل زندگی خانوادگی درنیامیزند.
 

12-  تفاوت فرهنگی

در این موارد باید به نکات زیر توجه کرد:

- فرد در صورتی که قدرت انطباق با شرایط جدید و متفاوت را دارد، می‌تواند این ازدواج را بپذیرد.

- فرد باید قبل از ازدواج با فرهنگ و آداب و رسوم طرف مقابل به خوبی آشنا شود تا با رعایت آن، مانع از ایجاد اختلاف با وی یا خانواده و بستگان او گردد. او باید خانواده خود را نیز در این زمینه توجیه کند.

- اگر سطح تفاوت فرهنگی بسیار بالا بود، این ازدواج چندان مناسب نیست؛ زیرا اغلب اختلافات ناشی از تفاوت اعتقادات و رفتارهای برخاسته از فرهنگ فرد است.  
13- ازدواج با فرزند تک سرپرست
در ازدواج با فرزند تک سرپرست باید توجه داشت که:

- او از وجود یک سرپرست محروم بوده است و بنابراین نیاز بیشتری به توجه عاطفی دارد. همسر وی باید اهل مهر و محبت و مدارا باشد.

- ممکن است به دلیل فقدان الگوی پدرانه یا مادرانه، همسر نیاز به زمان داشته باشد تا نقش مردانه یا زنانه را به خوبی ایفا نماید. پس با او مدارا شود. البته در مواردی فرزند تک سرپرست با حضور پدربزرگ یا مادربزرگ یا فرزندان آنها فاقد این خلأ است.
 

14- مخالفت والدین

در صورتی که پدر یا مادر با ازدواج فرزند مخالفت کنند، مهم‌ترین رخداد زندگی او بدون همراهی و تأیید بزرگ‌ترین حامیانش خواهد بود و آغاز زندگی مشترک با اضطراب و تنش همراه خواهد شد. پس باید موافقت آنها جلب شود. در این زمینه می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:

- بهتر است فرد علت مخالفت را جویا شود و به دلایل آنها بیندیشد. شاید دلیل منطقی و موجهی دارند که در این صورت، او در تصمیم خود بازنگری کند. اگر علت مخالفت آنان غیرمنطقی است، با آرامش و احترام و رعایت روابط عاطفی صحیح، آنان را با خود همراه سازد. فرد نباید با عقیده‌های غیرمنطقی آنها صریحاً مخالفت کند؛ بلکه در ابتدا بخشی از سخنان آنها را بپذیرد و به تدریج خواسته‌های خود را مطرح نماید.

- از افرادی که دلایل او را درک می‌کنند و می‌پذیرند و بر پدر و مادر او نیز نفوذ دارند، استفاده کند تا میانجی‌گری کنند. این فرد می‌تواند از بستگان، دوستان پدر یا مادر، یک روحانی یا مشاور باشد.

- برای متقاعد کردن پدر و مادر، ابتدا هر یک را که کلام دختر یا پسر پیش آنها نافذتر است، با خود همراه سازد. سپس بر محبت و احترام خود به آنها بیفزاید تا محبت و رضایت آنها را بیشتر جلب کند.

15- سراغ نداشتن فرد مناسب
اگر فرد مناسبی برای ازدواج یافت نشد، از افراد امین، عاقل و توانمند به خصوص دوستان کمک گرفته شود. تضرع به درگاه خدا و توسل به اهل بیت (علیهم السلام) نیز کلید حل این مشکل است.

توصیه شده که برای تسهیل ازدواج و یافتن همسر مناسب، آیه: «رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّیَّاتِنَا قُرَّة أَعْیُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَامًا
...» (2) زیاد خوانده شود (3) یا پسران در قنوت نمازها دعای «اللهم ارزقنی زَوجَة صالحة» (4) و دختران دعای «اللهم ارزقنی زَوجاً صالحاً» را بخوانند.
 

16- ازدواج فامیلی

نباید از ازدواج فامیلی هراسی داشت؛ چه بسا در این نوع ازدواج‌ها، تناسب بیشتری وجود داشته باشد و حمایت‌های فامیلی هم بیشتر صورت گیرد. علاوه بر آن، شناخت از فرد مقابل بیشتر و دقیق‌تر و امکان فریب بسیار کمتر است. در ضمن از آنجا که معمولاً آداب و رسوم، اخلاق و اعتقادات فامیل شباهت بیشتری به هم دارد، تفاهم با همسر و خانواده او نیز بیشتر است. در ازدواج فامیلی باید به این نکات توجه کرد:

- از مشاوره ژنتیک غفلت نشود.

- بر اساس انتخاب عاقلانه انجام شود، نه فقط پیروی از آداب و رسوم.

17- ازدواج با سرپرست خانواده
دختری که با سرپرست خانواده ازدواج می‌کند، باید در نظر داشته باشد:
- در صورتی که قدرت تحمل بالایی دارد، پیشنهاد ازدواج را بپذیرد و پس از ازدواج بر صبر و مدارای خود بیفزاید. دخالت‌های دلسوزانه خانواده همسر، آگاهی آنها از مسائل خصوصی زندگی، عدم استقلال در بسیاری مواقع و توجه هم‌زمان همسر به دو خانواده به دلیل مسئولیت‌های دوگانه و ایجاد دوگانگی در تربیت فرزندان می‌تواند از مشکلات پیش‌رو باشد؛

هر چند در این نحوه زندگی، آنها هنگام نیاز دارای حمایت کنندگان بیشتری خواهند بود و می‌توان از تجربه‌های مادر شوهر در زندگی خود و فرزندان بیشتر بهره‌مند شد و در غیاب همسر هم‌صحبت و مونس داشت. بنابراین:

- از ابتدا تا حد امکان، مسکن خویش را مستقل از مسکن خانواده همسر قرار دهند. طبقه‌ای در کنار طبقه آنها یا خانه‌ای نزدیک خانه آنها یا ... .

- بکوشند تا از برکات ارتباط نزدیک با خانواده همسر بهره‌مند شوند و مشکلات پیش آمده را به خوبی مدیریت کنند.

18- معلولیت

معلولیت مانع ازدواج نیست اگر:
کسی که با معلول ازدواج می‌کند، دارای سعه صدر و صبور باشد. ارزش‌های مختلفی را که معلول دارد، به خوبی ببیند، شاکر باشد و او را به سبب معلولیت تحقیر نکند، پیش از ازدواج با پزشک مشورت کند تا از تمام مشکلات جسمی یا روحی او و نیازهایش مطلع گردد، با افرادی که با این گونه معلولان ازدواج کرده‌اند،

مشورت نماید و از تجربه آنان استفاده کند و به ویژگی‌های اعتقادی، اخلاقی و فرهنگ خانوادگی معلول نیز توجه کند.

معمولاً افرادی که معلولیت آنها به گونه‌ای است که نقص جسمانی هر یک از سوی دیگران جبران می‌شود، برای ازدواج مناسب یکدیگر هستند؛ زیرا یکدیگر را بهتر درک می‌کنند و در آینده، منّتی بر یکدیگر نخواهند داشت.

البته خانواده‌های آنها باید هنگام بارداری، زایمان و خردسالی فرزند آنها به ایشان کمک کنند.
 

 19- تعداد جمعیت اعضای خانواده

تعداد جمعیت اعضای خانواده، مانع از ازدواج نیست. در خانواده‌های پرجمعیت:

- فرزندان معمولاً از روابط عاطفی بیشتری بهره‌مند می‌شوند؛ زیرا علاوه بر محبت پدر و مادر، طعم مهر خواهران و برادران را نیز می‌چشند.

- افراد قانع‌تر و سازگارتر هستند.

- تعامل اجتماعی این‌گونه فرزندان بهتر است و توان مدیریت بهتری برای مسائل خود دارند.
 

پی‌نوشت‌ها:

1. نساء (4): 19.
2. فرقان (25): 74.
3. نامعلوم، فریادگر توحید، ص 213.
4. خدایا همسر شایسته‌ای را نصیب من بفرما. (همان)